Ik heb een bipolaire stoornis waarmee ik mijn hele leven te kampen zal hebben.
Is dit waar?
Ja, dit is waar. Het is waar, omdat je de overtuiging hebt dat het een stoornis is, waar je niet meer vanaf komt. Het is een ongeneeslijke aandoening, een hersenziekte. Je verwacht dat het niet zal overgaan; je verwacht dat je levenslang medicijnen zal moeten blijven gebruiken. Dit maakt de kans dat dit ook werkelijk zo zal zijn heel groot. De overtuiging en verwachting bevestigt zichzelf en komt ook echt uit: zie je wel!
Onlangs las ik twee boeken waarin de kracht van overtuigingen en verwachtingen worden belicht.
Na 32 jaar herlas ik het boek ‘op zoek naar het verloren geluk’ van Jean Liedloff. Hierin beschrijft ze de 3 jaar die ze heeft doorgebracht bij de in het Venezolaanse oerwoud levende Yequana indianen. Al snel viel haar op hoe gelukkig deze mensen zijn. Ze zijn vrijwel onafgebroken vrolijk, opgewekt en liefdevol. Het boek is erg bekend geworden door haar conclusie dat het zo belangrijk is om een baby permanent te dragen en niet in een apart wiegje of bedje weg te leggen.
Wat mij nu tijdens het herlezen juist zo opviel was een andere belangrijke gevolgtrekking die Liedloff maakt op grond van haar observaties over de omgang met kinderen. Anders dan wat wij gewend zijn wordt de kinderen niet expliciet geleerd hoe ze zich behoren te gedragen. Er wordt niet beloond of gestraft. Prestaties worden ook niet geprezen en slechts zelden wordt gedrag expliciet afgekeurd. In plaats hiervan wordt van jongs af aan de verwachting uitgestraald dat het kind zich zal gedragen als een sociaal wezen en zich aan zal passen aan de normen en waarden van de groep. Deze onuitgesproken verwachting is heel sterk en het kind – ook het heel jonge kind – krijgt 100% vertrouwen dat het zich sociaal zal opstellen. Alle Yequana kinderen voldoen automatisch en probleemloos aan deze verwachting een sociaal wezen te zijn. Alle ons bekende opvoedingsproblemen – inclusief de peuterpuberteit – zijn de Yequanas onbekend. Liedloff’s conclusie: schenk een kind het volste vertrouwen dat het zich sociaal zal opstellen en het kind zal aan deze verwachting voldoen vanuit een inherente, aangeboren natuur.
Overtuigingen en verwachtingen vormen ook een belangrijk thema in het boek ‘van stoornis naar gave’ van Yama Voorhorst. In dit boek beschrijft Yama haar lange lijdensweg met haar bipolaire stoornis en hoe ze zichzelf daarvan uiteindelijk heeft kunnen bevrijden. Jarenlang heeft ze zich geschikt in haar patiëntenrol en haar oren laten hangen naar de adviezen van alle deskundigen, meestal neerkomend op het slikken van nog meer medicijnen. Pillen tegen haar stoornissen, tegen de bijwerkingen van de pillen, om te slapen, et cetera. Zonder dat ze er stabiel van werd. Tot ze uiteindelijk, op de bodem van weer een flinke put, tot het besef kwam: genoeg ermee, ik ga met alle medicatie stoppen en ga mijn eigen heling actief ter hand nemen!. Daarmee uit haar patiëntenrol stappend en luisterend naar haar eigen intuïtie in plaats van naar het advies van de zoveelste psychiater. Via het pad van tantra en van het sjamanisme weet ze zich uiteindelijk te bevrijden van alle medicatie en alle episodes. Ze ontdekt dat haar gevoeligheid, een flinke risicofactor voor haar stoornis, uiteindelijk een zegen is, die ze nu fantastisch kan inzetten in haar werk met anderen.
Cruciaal in haar proces is geweest – in haar eigen woorden – ‘een rigoureuze verandering in mindset’. Een radicale draai in haar overtuigingen en verwachtingen.
Enkele citaten:
“Als ik vanuit beperkingen bleef denken zag ik alleen maar beren op de weg. Ik wachtte niet meer lijdzaam af wat het oordeel van de artsen was, maar nam werkelijk de verantwoordelijkheid voor mijn eigen leven. Ik begon in mogelijkheden te denken. In plaats van beren op de weg zag ik nu overal kansen!”
“Toen ik besloot om niet vanuit mijn ziekte te blijven leven, maar om een gezond en energiek persoon te worden, moest ik vele overtuigingen die me hadden gemaakt tot wie ik was loslaten.”
“Hoe ik ernaar kijk en welk verhaal ik mezelf erbij vertel, bepaalt hoe ik het beleef. Hoe je iets ervaart hangt af van je eigen perceptie.”
“Ik vond het wel een interessante benadering om mijn eigen denkbeelden rond mijn ziek-zijn eens grondig onder de loep te nemen. Mijn eigen verhaal waarmee ik mijn ziekte in stand hield.”
en:
Ik had uiteindelijk de keuze om ofwel te blijven hangen in machteloosheid en slachtofferschap, of verantwoordelijkheid te nemen om te groeien en transformeren, waardoor alle wonden en zielenpijn mijn medicatie konden worden.
Beide boeken zijn voor mij aansprekende voorbeelden van de kracht van overtuigingen en verwachtingen. Wat je verwacht komt uit, wat je gelooft wordt bewaarheid. Je mindset is zeer bepalend!
Je bipolaire stoornis een levenslange aandoening? Ja, zolang jij daarin gelooft zal dit voor jou zeer waarschijnlijk ook zo zijn. Kortom: ‘kies’ je overtuigingen zorgvuldig, ze hebben de neiging je werkelijkheid te creëren!
Lekker makkelijk Ronald. Zo gaat iedere bipolair die niet van de pillen afkomt zich schuldig voelen dat het aan hem of haar ligt! Wat ben ik een sukkel dat ik mijn mindset niet kan veranderen…..gelukkig weet ik inmiddels wel beter. Psychiatrie is niet zo eenvoudig, en niet van je bipolaire stoornis afkomen heeft met heel veel factoren te maken. Een enkele keer speelt inderdaad mee dat iemand in de slachtoffer rol blijft hangen. Veel vaker is de ontstane biologie door de onveiligheid aan het begin van het leven simpelweg veel te zwaar om zomaar te overwinnen. Je basis moet stevig genoeg zijn om de verwerking aan te kunnen. Dat is lang niet altijd het geval. En weet je wat? Je kunt heel goed innerlijk helen en traumas verwerken, ook als je daarmee niet helemaal van de pillen afkomt en je kwetsbaarheid blijft. Daar ken ik de prachtigste voorbeelden van. Van mensen die met pillen fantastisch helend bezig kunnen zijn met zichzelf en met anderen. Dus laat deze boeken een inspiratie zijn voor wie wil – maar stop aub om bipolairen op deze manier kleiner te maken door ze het gevoel te geven dat ze sukkels zijn die in slachtofferschap blijven hangen als het ze niet lukt om vrij van pillen en bipolaire stoornis te raken….
‘Spot on’ Jose Hoekstra! Ik schaar me volledig achter je commentaar. Van positieve mindset gesproken : ik zegen nu mijn pillen (anti-depressiva) zodat ze nog beter hun werk doen zonder bijwerkingen!
Heb je het boek gelezen? Het gaat om de herkenning en erkenning van de definitie van de ziekte het wat het met je doet. Je kan ook hoop uit deze boodschap halen en daardoor ook een ander perspectief hebben of krijgen. Dit is geen boek dat zegt dat jij het verkeerd doet als het jou niet lukt om haar pad te bewandelen en dat je geen medicijnen moet gebruiken. Het is een ervaringsverhaal.
Zoals je uit de reacties op mijn blog kunt opmaken kun je de inhoud op twee manieren opvatten. Als een bemoediging of als een beschuldiging. Mijn intentie is bemoedigend. Weliswaar ook prikkelend en misschien op het randje van provocerend. Bedoelt als een wake-up call: “jeetje, als ik er zo naar kijk dan is er misschien meer mogelijk dan ik tot nu toe denk!”. “Als mijn overtuigingen zo bepalend zijn voor mijn ervaringen, dan is het op zijn minst zinnig om dit eens te onderzoeken”. “Ben ik misschien klakkeloos gaan geloven wat de psychiaters zeggen en is dit werkelijk de enig mogelijke verklaring?”.
Kortom, een oproep tot zelfonderzoek, hopelijk leidend tot het nieuwe inzicht: “Ik heb mogelijk meer macht over mijn ziekteproces dan ik tot nu toe dacht, in die zin dat ik zelf meer kan doen.”
Ik ben ervan doordrongen dat zo’n shift in mindset niets iets is wat je zo maar even doet. Sterker nog, vermoedelijk kun je dit niet ‘doen’. Het is meer iets wat je overkomt. Een nieuw perspectief dat spontaan in je opwelt. Alsof er in een donkere kamer een raam openwaait en de dingen er plotseling anders uitzien.
Waarom dit op een bepaald moment gebeurt bij de ene persoon en niet bij iemand anders in vergelijkbare omstandigheden? En waarom niet eerder? Voor mij een mysterie. Vóórdat deze shift plaatsvindt heeft diegene vaak ook al vergelijkbare prikkels ontvangen maar die konden toen nog niet ontvangen worden. Zo schrijft Yama ook dat ze nu inzichten heeft en dingen doet die ze vroeger, voor haar ‘omwenteling’, niet kon horen en wegwimpelde als onzin. Ook ik heb vroeger jarenlang gedacht dat therapie niet werkte, totdat er in mijn duisternis iets ontvlamde. Een vuur van hoop, getriggerd door het lezen van een boek waarin een krachtig ander perspectief werd geschetst.
Mijn intentie is om af en toe een dergelijk trigger af te vuren in de hoop dat een enkeling vlam kan vatten.
Ik denk dat het zit in het verschil tussen hoopvol en hopeloos qua mind-set.
Zo lang ik geloofde dat ik bipolair was voor de rest van mij leven en pillen bleef slikken (hopeloos) veranderde er niets. Toen ik mijn leven in eigen hand nam en Ronald mij hoop gaf dat ik beter kon worden (hoopvol) stond ik open (ging er een raam open) en kon ik de weg naar beter worden inzetten.
Dat lukte en ik ben daar heel erg blij om.