Heb je meer energie dan normaal, dan is er een kans dat je afkoerst op een hypomanie of als je energieniveau nog hoger wordt, een manie. Heb je eenmaal een manie meegemaakt, is de kans groot dat je wilt voorkomen dat dit opnieuw gebeurt. Je hebt in je manie waarschijnlijk behoorlijk wat schade aangericht én bent daarna zo diep weggezakt in een depressie, dat je je leergeld wel hebt betaald en koste wat kost een herhaling wilt voorkomen.

Hypomanie

Bij een hypomanie kan dit anders liggen. Veel mensen, onder wie ik vroeger, beleven een hypomanie als geweldig. Eindelijk weer energie te over, eindelijk weer zin in dingen, eindelijk weer van alles durven! Eindelijk weer creëren en stromen! Voor sommigen is het enige nadeel van een hypomanie de bijna onvermijdelijke andere pool als de hypomanie luwt: depressie. Sommige mensen willen geen afscheid nemen van hun hypomanieën en nemen eventuele depressies op de koop toe. Zeker bij kunstenaars of andere creatievelingen een te respecteren houding wat mij betreft.

Manie

Een manie mondt gemakkelijk uit in een manische psychose. Kenmerkend voor een manie en zeker voor een manische psychose is het gebrek aan ‘ziekte’-inzicht. Iemand heeft helemaal niet door manisch te zijn en wijst vaak alle hints van anderen verontwaardigd van de hand; iemand ervaart zelf geen probleem waardoor iedere motivatie om er wat aan te doen ontbreekt. Is de versnelling van je energietrein boven een bepaalde grens uitgekomen, dan is de kans klein dat je nog zelf kunt afremmen en de kans groot dat je ergens uit de bocht zult gaan vliegen. Daarom moet het accent van zelfhulp bij manie dan ook liggen op voorkómen en op ingrijpen – remmen – als de energietrein net is gaan accelereren.

Ingrijpen

Bij een op stoom komende manie kun je nog ingrijpen. Vandaar dat het cruciaal is om dit op te merken, te signaleren. Vandaar dat ook binnen de reguliere ggz mensen worden gestimuleerd om een signaleringsplan en een noodplan te maken. Hoe kun je merken dat je mogelijk manisch aan het worden bent? Wat gebeurt er dan, wat voel je, wat denk je dan, wat ga je doen of juist niet meer doen? En wat kun je doen als je inderdaad signaleert dat je hyper aan het worden bent?

Signaleringsplan

Ook ik stimuleer mijn bipolaire cliënten om een signaleringsplan en een noodplan te maken. Of als ze die al hebben, daarin nog verfijningen aan te brengen. Zeker het noodplan dient uitgebreid te worden, omdat belangrijke acties om af te remmen helaas buiten het gezichtsveld van de reguliere zorg vallen. Zo’n belangrijke actie is aarding, of gronding, waarbij geprobeerd wordt om de richting van je energie om te draaien. Door je energetische versnelling is de energie in je lichaam omhoog gericht in de richting van je borst, keel en hoofd. Overmatig veel energie gaat naar het hoofd met als risico dat je energie uit je hoofd schiet. Dan is er sprake van een psychose. Door je energie de andere kant op te sturen, door te aarden, heb je kans dat je energetische versnelling weer afremt en tot rust komt. In aarden – inleiding lees je meer over het principe van aarden en in aarden – tips en oefeningen vind je een flink aantal activiteiten die je kunt ondernemen om je energie te aarden.

Aarden en andere do’s en don’ts

In het verlengde van goed aarden kun je andere dingen doen of vermijden om je energiesysteem af te remmen. In overige do’s en don’ts bij energetische versnelling vind je verschillende dingen die je – als het voor je werkt – in je noodplan kunt opnemen.

Code geel, oranje en rood

Vergelijkbaar met de weeralarmen die het KNMI kan afkondigen kun je bij beginnende (hypo)manie ook meerdere stadia onderscheiden:

1. Code geel
   Er gaat een waarschuwingslichtje branden omdat je een bepaald signaal in jezelf herkent. Of je partner of collega herkent dat je drukker aan het worden bent.
   Het is nu zaak om extra alert te zijn en jezelf goed te monitoren. Voor de zekerheid doe je wat aardende oefeningen. Het kan zijn dat je je gewoon goed voelt en er niets aan de hand is, maar het kan ook de opmaat zijn naar een energetische versnelling, dus is het nu oppassen geblazen. 
2. Code oranje
   Je herkent nu meerdere signalen die aangeven dat je energetisch aan het versnellen bent. Het is nu zaak om serieus aan de slag te gaan met alle aardingsoefeningen, meditaties, tips en trucs, et cetera. Meerdere keren op een dag. Kijk naar het filmpje dat je eerder hebt opgenomen. Zet alles op alles om je energie af te remmen en te vertragen.
3. Code rood
   Ga door met alles wat je al deed om te vertragen én zet nu ook je noodrem in: neem een antipsychoticum dat je manische versnelling kan afremmen. Neem dit middel totdat je weer in rustiger vaarwater bent en stop er dan weer mee.